ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Street Work: τι κάνω εκεί έξω;

Street Work: τι κάνω εκεί έξω; - Steps Org

Μη με ρωτάς! Τι θέλεις να σου πω; Δε θα καταλάβεις. Αν δεν το ζήσεις δε θα καταλάβεις. Μη με ρωτάς τι κάνω εκεί έξω. Τι είναι αυτό που με συναρπάζει στις σκοτεινές γωνιές στο κέντρο. Στα παγκάκια-κρεβάτια… Στους δρόμους που διασχίζω και με θεωρείς τρελή για αυτό. Δεν θα καταλάβεις… Αν δεν δεις αυτό που βλέπω, αν δεν νιώσεις αυτό που νιώθω, αν δεν ακούσεις αυτό που ακούω. Όχι! Δεν θα το βιώσεις έτσι απλά. Θα πρέπει να πάρεις τους δαίμονες σου αγκαζέ και να περπατήσετε μαζί. Να πετάξεις από πάνω σου το σάπιο εγωισμό σου, τα υψηλά σου στάνταρ, τις μεγάλες απαιτήσεις, που έχεις για σένα. Δε θα φορέσεις την μπέρτα ενός σούπερ ήρωα και δε θα σώσεις τον κόσμο. Άνθρωπος θα γίνεις! Ανθρώπινος άνθρωπος, όχι από τους άλλους, τους ναι μεν αλλά…

Θα χρειαστεί να πάρεις όπλα μαζί σου. Άστο κάτω αυτό! Χρειάζεσαι κάτι πιο δυνατό. Είναι επικίνδυνα εκεί έξω, ίσως χρειαστεί να παλέψεις. Να! Πάρε αυτά! Θα σε κάνουν να αντέξεις! Τι εννοείς ότι είναι απλά ένα χαμόγελο κι ένα κουτί για να θάψεις τον εγωισμό και την οπτική που είχες μέχρι τώρα για τον κόσμο; Τι περίμενες ότι θα χρειαστείς; Από σένα κινδυνεύεις! Όχι από τους άλλους. Με τον εαυτό σου θα χρειαστεί να παλέψεις, εσένα θα χρειαστεί να νικήσεις…

Τι εννοείς τι κάνουμε όταν βρέχει; Υπόστεγο υπόστεγο θα πάμε! και θα είμαστε μαζί. Μια ομάδα, πραγματική, με κοινό όραμα και στόχο, με κοινά όνειρα, διαφορετική από αυτές που έχεις συνηθίσει. Κι αν τύχει και βραχείς, απόλαυσέ το! Η βροχή θα ξεπλύνει τις δεύτερες σκέψεις σου, θα παρασύρει την ματαίωσή σου. Άσε που δεν θα σε νοιάζει πια…

Κι αν κρυώνεις; Κι αν ζεσταίνεσαι; Ποιος σου είπε ότι θα είναι εύκολο; Αν το αγαπάς, δε θα σε νοιάζει. Αν το αγαπάς θα το καταλάβεις… Δε θα μπορείς να ζήσεις χωρίς να το κάνεις. Θα σε μαγέψει, θα σε παρασύρει, θα σε αλλάξει. Θα πεις «Θα τον αλλάξουμε τον κόσμο» και 3 λεπτά μετά μπορεί να πεις «Είναι μάταιο». Εκεί σώπασε. Μην το πεις ποτέ. Κράτα το για σένα. Κι αν σε πνίγει και σε τρώει ρώτα έναν άνθρωπο που του μιλάς. Στα ίσα… Οι άνθρωποι που ζουν έξω έμαθαν να μιλούν έξω από τα δόντια. Βλέπεις, δεν έχουν τίποτα να χάσουν. Άντε, ρώτα τον λοιπόν. Τι φοβάσαι; Ρώτα τον τι είναι αυτό που του προσφέρει η παρουσία σου εκεί. Φοβάσαι ε; Νιώθεις ότι δε θα αντέξεις την απάντησή του; Το χαμόγελο και το άγγιγμά του; Φοβάσαι να νιώσεις σημαντικός, ε; Σε τρομάζει η ιδέα ότι είσαι σημαντικός χωρίς να κάνεις κάτι; Χωρίς να χρειάζεται να αποδείξεις κάτι; Πότε σε αποδέχτηκαν τελευταία φορά για αυτό που είσαι; Χωρίς να χρειαστεί να προσποιηθείς κάτι άλλο από αυτό που είσαι; Δε θυμάσαι ε;

Το street work είναι δυνατή εμπειρία. Θα κλάψεις, θα νιώσεις ασήμαντος, θα ξεχάσεις εσένα και θα μάθεις να βάζεις άλλους πάνω από σένα. Όχι για να σε πατήσουν… Ενδιαφέρον θα είναι. Στην πιο αθώα, παιδική του μορφή. Θα μάθεις να βλέπεις τι είναι σημαντικό σε αυτή τη ζωή, πόσο δεν απέχεις από κάποιον που βλέπεις σε ένα παγκάκι ή σε μια στοά. Είσαι έτοιμος να γίνεις πιο άνθρωπος; Τότε κράτα μου το χέρι κι άσε με να σου δείξω το δρόμο…

 

Της Μαριλούς Στεφάνου – Κοινωνιολόγος/ Street Worker

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Με τα χαμόγελα και τις λέξεις τι έγινε;

Με τα χαμόγελα και τις λέξεις τι έγινε; - Steps Org

Η επανεκπαίδευση της βάδισης γίνεται μόνο κατά τη διάρκεια της βάδισης… Το ‘λεγε και το ξανάλεγε η καθηγήτρια μου στη σχολή. Και που να ‘ξερα ότι αυτό δεν ήταν μόνο μάθημα σχολής. Ήταν μάθημα ζωης… Και έτσι αποφασίζω να μπω μέσα σε ένα κόσμο που χωλαίνει ή που έτσι νόμιζα τουλάχιστον… Και εκεί που έχω επιστρατεύσει τεχνικές γνώσεις,  εμπειρίες και φαντασία βρίσκομαι αντιμέτωπη με έναν άλλο κόσμο…

Που είναι η γκρίνια και η μιζέρια που έπρεπε δω σε ανθρώπους που πάλεψαν με τέρατα κυριολεκτικά και μεταφορικά και έχασαν όλη τους τη ζωη από τη μια στιγμή στην άλλη;  Τι εννοείς είναι ευτιχισμένοι με ένα χαλασμένο παιχνίδι και με χρησιμοποιημένα ρούχα και παπούτσια; Και εντάξει τα παιδιά είναι πιο αθώα δε καταλαβαίνουν… Πως γίνεται μια έγκυος να μου ζητάει ένα καφεδάκι με 4 κουταλιές σκέτο καφέ – σκέτο καφέ! Και όταν της δείχνω την κοιλιά της με μια απίστευτη χαρά να μου δείχνει πως εκει μέσα έχει δυο μωρά;  Δυο κουταλιές για το καθένα και να ταρακούνημα για τους υπόλοιπους που όσο γλυκά και εαν τους τα φέρει η ζωη πάλι παράπονο θα έχουν.

Άστεγοι, με α στερητικό. Στερούνται στέγης, αυτό μόνο. Λογικό να δίνεις  χρήματα και φαγητό από το περισσευμά σου ή όχι. Με τα χαμόγελα και  τις λέξεις τι έγινε; Αυτές δεν μας περισσεύουν; Δίνουμε φαγητό. Καμιά  έκπληξη. Ρούχα. Ίδια αντίδραση. Και  έρχεται η ερώτηση. Τι μουσική ακούς; Kαι  ξαφνικά μετατρέπεται στο πιο ακριβό ρούχο και σε γκουρμέ  πιάτο σε εστιατόριο πολυτελείας, τα μάτια γουρλώνουν και υπάρχει ένα βλέμμα έκπληξης και  απορίας  ταυτόχρονα  – πόσα χρόνια έχουν να μου κάνουν αυτή  την ερώτηση;  Χρό-νια… Μια απλή και  συνηθισμένη ερώτηση!  Ένας  νερωμένος πικρός καφές και λίγα χρησιμοποιημένα ρούχα μπορούν να φέρουν την ευτυχία και κάποια λόγια ανθρωπιάς την αξιοπρέπεια χωρίς α στερητικό αυτή την φορά…

Εσείς πόσες τέτοιες ευτυχίες συναντάτε κάθε μέρα που τις θεωρείτε περιττές; Από την άλλη μεριά Άνθρωποι άγνωστοι μεταξύ τους με κοινό όνειρο τη δημιουργία ενός καλύτερου μονιασμένου κόσμου χωρίς διακρίσεις ενώνουν δυνάμεις και  αδυναμίες και προσφέρουν… Προσφέρουν υπηρεσίες, χαμόγελο, Αγάπη, μια ζεστή αγκαλιά που μέσα της  χωράνε ο καθένας ξεχωριστά και όλοι μαζί.

Και έρχεται η στιγμή που γυρίζω σπίτι και συνηδειτοποιώ  πως όλοι αυτοί οι Άνθρωποι έγιναν τα δικά  μου βοηθήματα, οι ρόλοι αντιστράφηκαν και η ελπίδα να βαδίσουμε ίσια σε έναν στραβό  γυαλό  ξαναγεννιέται… Step by Step.

 

Της Σουσάννας Μουστακίδου – Φυσικοθεραπεύτρια

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Μια όμορφη ιδέα

Μια όμορφη ιδέα - Steps Org

Άργησα να γράψω, αλλά έτσι κάνω πάντα. Έχω μια ιδέα, την καταχωνιάζω στην άκρη του μυαλού μου, αποστασιοποιούμαι, την ξεθάβω, να σιγουρευτώ ότι ζει, την ξαναφήνω στην ησυχία της να ωριμάσει…

Έτσι συνέβη και με το street.

Όμορφη ιδέα… Γιατί όχι… Ίσως πάλι όχι… Μα τι μπορώ να προσφέρω, εδώ δε μπορώ καλά καλά να βοηθήσω εμένα… Ας  το δοκιμάσω!

Διαφορετική Αθήνα, διαφορετικοί άνθρωποι, διαφορετική ματιά. Τα είχα ξαναδεί όλα αυτά. Και τους δρόμους, που είχα χαθεί πολλές φορές να τους μάθω, και τους ανθρώπους πάνω τους, που δεν ήθελα να τους μάθω. ¨Όχι από αδιαφορία, από φόβο. Φόβος για μια άγνωστη πλευρά του κόσμου μας, που κανείς δεν εξηγεί, κανείς δε συζητάει, κανείς δεν αγγίζει…

Κούτες, στοίβες  από πράγματα που μυρίζουν άσχημα, ναρκωτικά, αρρώστιες, πορνεία και κυρίως πρόσωπα που μου φαίνονταν όλα ίδια καθώς τα προσπερνούσα.

Γεμάτη αμφιβολίες και λίγο άγχος, έφτασα στο σημείο συνάντησης  με την υπόλοιπη ομάδα, που ελάχιστα ήξερα. Περίμενα να τους βρω να κουβαλούν πράγματα, που θα μοιράζαμε στους αστέγους, αντί για αυτό, συνάντησα ανθρώπους που κουβαλούσαν τα χαμόγελά τους και ένα κομμάτι της  ουσίας τους, πρόθυμοι να το μοιράσουν, όπως συνειδητοποίησα εκ των υστέρων, χωρίς καμία επίγνωση της γενναιοδωρίας  και της γενναιότητάς τους.

Δεν ρώτησα τίποτα εκείνο το βράδυ για το streetwork. Απλώς περπατούσα μαζί τους και τους παρατηρούσα, προσπαθώντας να βρω το δικό μου ρόλο στην ομάδα.  Φανταζόμουν ότι θα κάναμε τους υπερήρωες, ότι θα σώζαμε μαγικά  αυτούς τους ανθρώπους. Το μόνο όμως που κάναμε, ήταν να τους μιλάμε… μπερδεύτηκα! Δεν έχουν τίποτε απολύτως και εμείς το μόνο που κάνουμε, είναι να τους μιλάμε. Τι σόι βοήθεια είναι αυτή; Γνωρίζω την αξία της ψυχοθεραπείας, αλλά δεν έμοιαζε να είναι άμεση ανάγκη τους και αυτό που κάναμε δε θύμιζε σε τίποτα θεραπεία.

Τότε ο Τάσος πρότεινε να πάω μαζί του στην προσέγγιση μιας άστεγης γυναίκας, ως παρατηρητής.  Αυτό που άκουσα ήταν μια ανάλαφρη συζήτηση μεταξύ δυο παλιών γνωστών. Ακούγοντάς τους, συνειδητοποίησα ότι αυτό που κάνουμε, δεν είναι απλώς να τους μιλάμε, αλλά να τους ακούμε επίσης. Τους προσφέραμε κάτι, που όλοι μας χρειαζόμαστε κάποιες φορές, έναν άνθρωπο να σπάσει τη σιωπή της μοναξιάς, έστω και λίγο. Να νοιαστεί, να ενδιαφερθεί και να μας ακούσει, ακόμη και αν δε μπορεί να λύσει τα προβλήματά μας. Να μοιραστούμε!

Γύρισα σπίτι κουρασμένη, μια γλυκιά κούραση που σε βυθίζει σε λήθαργο. Η τελευταία μου σκέψη ήταν ότι  το να μπορώ να μοιράζομαι, είναι αρκετό προς το παρόν και για μένα και για τους άλλους.

 

Της Τατιάνας Μπαγιάι – Ψυχολόγος/ Eιδική Παιδαγωγός

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Αδιαφορία: η σοβαρότερη ασθένεια του 21ου αιώνα

Αδιαφορία: η σοβαρότερη ασθένεια του 21ου αιώνα

Από την στιγμή που γεννιέται ένας άνθρωπος, μέχρι και τη στιγμή που πεθαίνει, βρίσκεται , χωρίς να το επιλέγει, ενταγμένος σε ένα κοινωνικό πλαίσιο. Υποχρεωμένος να μάθει να ζει και να συμπεριφέρεται σύμφωνα με αυτά που επιτάσσει και ορίζει η κοινωνία στην οποία έτυχε να ανήκει. Έτσι, ανα τον κόσμο συναντάμε ανθρώπους όλων των ειδών, με διαφορετικές απόψεις και διαφορετικό χαρακτήρα.

Κάθε άνθρωπος, λοιπόν, είναι αποτέλεσμα της κοινωνίας, μέσα στην οποία εκκολάφθηκε και ζεις. Έτσι, αρκετές φορές όταν άνθρωποι από διαφορετικές κοινωνίες έρχονται σε επαφή, παρατηρούμε ποικίλα φαινόμενα. Συχνά υπάρχει ανταλλαγή ιδεών και συμπεριφορών, εξέλιξη και κατανόηση ως προς τα καινούργια δεδομένα. Συχνά όμως υπάρχει και η σύγκρουση. Απέχθεια, φόβος ή και μίσος. Μίσος προς το διαφορετικό. Φόβος αλλοίωσης της ομοιόστασής μας. Απέχθεια παράλογη, προς το άγνωστο. Οποιοσδήποτε, λοιπόν, αποκλίνει από τοπ πλαίσιο που έχουμε μάθει, πρεπει να απομονώνεται για να νιώθουμε ασφαλείς…

Ζούμε σε έναν κόσμο, ο οποίος πάσχει. Πάσχει από τον πόνο και την δυστυχία των ανθρώπων. Ζούμε σε μία κοινωνία, που αντί να πασχίζει, να μας ευαισθητοποιήσει ολοένα και περισσότερο, μας σκληραγωγεί καθημερινά, καθιστώντας μας απαθείς σε εικόνες και καταστάσεις, που δεν θα έπρεπε.

Περπατάμε σε δρόμους γεμάτους από κορμιά σωριασμένα σε βρώμικες γωνίες, ψυχές στιβαγμένες κοντά σε κάδους σκουπιδιών και σε χάρτινες κούτες από μαγαζιά. Και τι κάνουμε γι’ αυτό; Συνεχίζουμε να περπατάμε. Βιαζόμαστε. Γιατί είμαστε πολυάσχολοι. Γιατί οι ρυθμοί της καθημερηνότητάς μας, δεν μας επιτρέπουν, να κάνουμε λίγο χώρο στη ζωή μας γι’ αυτά τα άθλια κουφάρια… Μάλιστα αποστρέφουμε το βλέμμα μας ταχύτατα. Απαιτούμε από την κοινωνία να κάνει το ίδιο. Να τους κρύψει. Να μην τους βλέπουμε. Γιατί αν δεν τους βλέπουμε, τότε παύουν να υπάρχουν και το πρόβλημα λύνεται… Ζούμε , λοιπόν, σε έναν κόσμο που νοσεί. Που νοσεί βαριά και η ασθένειά του ονομάζεται “αδιαφορία”. Και όπως έχει ειπωθεί “η αδιαφορία είναι η σοβαρότερα ασθένεια του 21ου αιώνα.”

Στόχος μας ήταν να βρούμε την θεραπεία. Να βρούμε το φάρμακο, που θα γιατρέψει την κοινωνία των ανθρώπων από αυτή την επιδημία. Και το βρήκαμε. Και το φάρμακο αυτό ονομάζεται “αλληλεγγύη” και είναι το πολυτιμότερο φάρμακο, καθώς για να το αποκτήσεις πρέπει να χαρίσεις τον ίδιο σου τον εαυτό και το ενδιαφέρον σου, σε κάθε πλάσμα αυτού του πλανήτη, που πονάει, φοβάται και χρειάζεται τη βοήθειά σου. Το πρώτο βήμα της θεραπείας, λοιπόν, είναι να γιατρέψουμε τον εαυτό μας. Και ρωτάω. Εσύ; Είσαι έτοιμος να γιατρευτείς;

 

Της Μ. Λουΐζα Πολιτάκη – Ειδική Παιδαγωγός

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Μια βόλτα στην Αθήνα

Μια βόλτα στην Αθήνα - Steps Org

Αθήνα 2016

Μεγαλούπολη γεμάτη φώτα, περιποιημένο κόσμο, χαρούμενες παρέες, μαγαζιά, μπαράκια, ταβερνάκια στους πολυσύχναστους δρόμους του κέντρου της Αθήνας επικρατεί μια φρενίτιδα από τον κόσμο που θέλει να διασκεδάσει, να ψωνίσει και να κάνει το περίπατο του…

Υπάρχουν όμως και κάποιες γωνίες που δεν είναι τόσο φωτισμένες δεν είναι τόσο πολυσύχναστες γωνιές σκοτεινές και απόμερες μπορεί να’ ναι σε απόσταση μισό μέτρο από το κόσμο που θα κάνει το περίπατο του και όμως τόσο μακριά από ένα χέρι βοηθείας. Αυτές οι γωνιές είναι ότι έχει απομείνει σε μερικούς ανθρώπους που κάποτε δε φανταζόντουσαν καν ότι θα βρίσκονταν σε αυτή τη θέση είναι το σπίτι τους η τραπεζαρία τους και το κρεβάτι τους μαζί ένα κομμάτι χαρτόνι μια κουβέρτα δίπλα τους ελάχιστα υπάρχοντα μια αλλαξιά ρούχα, ένα μπουκαλάκι νερό και στην καλύτερη περίπτωση λίγο φαγητό είναι συνάνθρωποι μας με τη διαφορά ότι ζουν σε μια άλλη κοινωνία, αυτή του δρόμου της νύχτας, που πρέπει να μένουν ξάγρυπνοι για το πιο απλό την επιβίωση τους. Δε μένουν έξω ούτε για να κάνουν περίπατο και να ξεχαστούν, ούτε για να διασκεδάσουν μένουν έξω γιατί δεν έχουν που αλλού να μείνουν με ζέστη, με κρύο, με βροχές, παγωνιά, θόρυβο και το φόβο για την ίδια τους τη ζωή. Δε θα ζητήσουν σχεδόν ποτέ τίποτα. Ένα βλέμμα τους όμως ζητάει τουλάχιστον την κατανόηση που δύσκολα έχουν.

Επιλογή τους ή όχι να βρεθούν σε αυτή τη θέση, είναι αναγκασμένοι να επιβιώσουν έξω στο δρόμο. Και η προσφορά και βοήθεια από φορείς και υπηρεσίες γίνεται με μεγάλη δυσκολία. Ελπίδα για ένα κράτος πρόνοιας σε μια Αθήνα του 2016 που προσπαθεί για τα αυτονόητα.

Μια ομάδα με λίγα άτομα. Ένα street working λίγες μέρες το μήνα με τόσο μεγάλη προσφορά και αλληλεγγύη. Ένα πιάτο φαγητό. ένα μπουκαλάκι νερό, ένα ρούχο, μια συζήτηση και συμβουλευτική για το που μπορούν να βοηθηθούν αυτοί οι άνθρωποι, ακόμα και για τις βασικές ανάγκες του. Ένα μπάνιο, έναν χώρο για να κοιμηθούν σε κρεβάτι έστω και για ένα βράδυ, θέματα γραφειοκρατίας και προνοιακές συμβουλές, από το πιο απλό μέχρι το πιο πολύπλοκο για αυτά τα άτομα χωρίς κανένα αντάλλαγμα, καμία διάκριση και καμία υποχρέωση. Μεγάλη ηθική ικανοποίηση μας ένα χαμόγελο τους και η επιθυμία τους να μας ξαναδούν στο επόμενο street working…

 

Της Μαριάννας Κωτσοπούλου – Κοινωνική Λειτουργός/ Street Worker

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Η άλλη πραγματικότητα

Η άλλη πραγματικότητα - Steps Org

Σε ένα μάθημα έπρεπε να κάνω καμπάνιες (διαφημιστικές) ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που το όνομά του το άκουγα πρώτη φορά. Η πρώτη θα ήταν χωρίς να γνωρίσω τον οργανισμό αυτό, ενώ στην συνέχεια αφού ερχόμουν σε επαφή με κάποια άτομα από τον χώρο (και αφού λάμβανα μέρος σε μια από τις δράσεις που έκαναν) θα έπρεπε να κάνω μια δεύτερη καμπάνια, διαφορετική από την πρώτη.

Μπλέξιμο.

Σε αυτό το μπλέξιμο λοιπόν, πήρα μια μυρωδιά από την σκληρότητα του κόσμου. Αυτό που μέχρι χθες προσπερνούσα και δεν γύριζα καν να το κοιτάξω, να το αναγνωρίσω ως πρόβλημα, τώρα μου τριβέλιζε το μυαλό χωρίς να το βλέπω μπροστά μου, απλά και μόνο στην θύμησή του. Φυσικά, ήταν πολύ εύκολο μετά από μια τέτοια εμπειρία με εκείνη την ομάδα που έβγαινε στον δρόμο και βοηθούσε πραγματικά, να κάνω διαφορετική καμπάνια από την πρώτη. Τώρα ήταν όλα τόσο ξεκάθαρα. Τα έβλεπα όλα από την σωστή ματιά. Όταν λίγο αργότερα ο κ. Τάσος μας πρότεινε να ξεκινήσουμε κάτι μαζί, ώστε να πάμε παραπέρα αυτήν την κοινωνική προσφορά, σχεδόν όλοι (οι φοιτητές που έκαναν την συγκεκριμένη εργασία) αμέσως ανταποκριθήκαμε. Και κάπως έτσι ξεκίνησε μια μεγάλη ιδέα κοινωνικής προσφοράς. Πολλοί ίσως τη θεωρούν μεγαλεπήβολη, εγώ τη θεωρώ αναγκαία.

Κι έτσι εκείνο το μπλέξιμο, έγινε ξαφνικά το πιο εποικοδομητικό μπλέξιμο της φοιτητικής μου ζωής. Γνώρισα μια πλευρά της ζωής που δεν την βλέπεις εύκολα. Γιατί αρνείσαι να την δεις. Γιατί δεν θέλεις και γιατί έχεις μεγαλώσει μέσα σε μια πραγματικότητα που βρίσκεται στην αντίπερα όχθη. Στην άλλη πλευρά. Εκεί όπου ναι, υπάρχουν προβλήματα, σοβαρά πολλές φορές, αλλά που σε κρατούν ατομιστή, σε μια κοινωνία γεμάτη από ατομιστές. Μην περιμένεις. Αν πιστεύεις ότι κανείς δεν θα κάνει τίποτα, όπως κι εγώ πριν το πρώτο μου street walk, τότε όλοι θα πιστεύουν το ίδιο. Πρέπει εσύ, να αποδείξεις πρώτα στον εαυτό σου και μετά στους γύρω σου πως υπάρχει η άλλη πραγματικότητα. Και πρέπει να την αντιμετωπίσουμε. Γιατί όλοι είμαστε υπεύθυνοι, όλοι είμαστε ικανοί και όλοι μπορούμε, ο καθένας στο δικό του μέτρο, με τον δικό του τρόπο. Γιατί είμαστε άνθρωποι. Και μαζί, στεκόμαστε δίπλα στους ανθρώπους. Στεκόμαστε για τους ανθρώπους.

Together, we stand for people.

 

Του Πάνου Σκαρπέλου

BIG STORIES

Το παράδειγμα του Χρήστου

Το παράδειγμα του Χρήστου

Υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι ζουν για να προσφέρουν. Υπάρχουν και άλλοι, στο DNA των οποίων η έννοια της προσφοράς δεν υπάρχει. Υπάρχουν άνθρωποι που βγαίνουν στους δρόμους, φωνάζουν και διαμαρτύρονται, αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο γι’ αυτούς και τα παιδιά τους. Και υπάρχουν άνθρωποι που σιωπούν. Τι κοινό έχουν όλοι αυτοί; Είναι όλοι άνθρωποι. Και αυτό που μένει είναι να μάθουν να λειτουργούν ο ένας για τον άλλον.

Μια δράση που θέτει στο επίκεντρο της την έννοια του ανθρώπου είναι το Steps, μια ΑΜΚΕ, εθελοντική οργάνωση με έμφαση στον άνθρωπο και τα σημαντικά βήματα που αυτός πρέπει να κάνει για να αλλάξει τον κόσμο προς το καλύτερο. Χαρακτηριστικά της η αλληλεγγύη, το street embrace, η φιλοξενία και η ένταξη, μια πρωτοβουλία από ανθρώπους για ανθρώπους. Πρωτεργάτης της ο Τάσσος Σμετόπουλος.

Κάνοντας μια στάση στο Steps συνάντησα τον Τάσσο Σμετόπουλο και μίλησα μαζί του για το έργο του Steps. Ο ίδιος εξηγεί τι είναι αυτό που πρεσβεύει η ομάδα του και μας συστήνεται.

«Η δράση μας έχει να κάνει με τους ανθρώπους, οι οποίοι βρίσκονται σε κατάσταση δρόμου και μπορεί να είναι ο καθένας. Ένας άνεργος, ένας άστεγος, ένας πρόσφυγας, ένας μετανάστης, ένας εξαρτημένος, κάποιος ο οποίος έχει ένα σπίτι αλλά οι συνθήκες είναι πολύ κακές, οπότε να αναγκάζεται να περνά πολύ χρόνο στον δρόμο. Η δράση αφορά τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να στηρίξουμε αυτούς τους ανθρώπους, για να αλλάξουν αυτό, το οποίο βιώνουν, αν θέλουν».

Ο Τάσσος τονίζει πόσο σημαντικό είναι να μπορέσουν αυτοί οι άνθρωποι να ζήσουν με ανεξαρτησία, χωρίς να δεσμεύονται από άλλους και να χρειάζονται την βοήθειά τους για να μπορέσουν να ζήσουν. «Ο σκοπός είναι το πώς θα γίνουν οι ίδιοι αυτοεξαρτώμενοι και αυτάρκεις και δεν θα χρειάζονται κανέναν».

STEPS σημαίνει βήματα και κάποιοι άνθρωποι έχουν επιλέξει να κάνουν αυτά τα βήματα, προκειμένου να προσφέρουν σε άλλους ανθρώπους, οι οποίοι τους χρειάζονται. Και ποιά είναι η ομάδα, η οποία κρύβεται πίσω από αυτήν την προσπάθεια;

«Το Steps είναι ένα σύνολο πολύ διαφορετικών ανθρώπων, προερχόμενων από πολλές και διαφορετικές διαδρομές, τους οποίους τους ενώνει αυτό που λέμε..άνθρωπος. Μπαίνουμε κάτω από αυτό όλοι και μέσα από τη δράση μας και μέσα από το ποιοι είμαστε, ερχόμαστε να προτείνουμε το πώς εμείς θέλουμε να είναι η κοινωνία, πώς θέλουμε εμείς να ζήσουμε. Δηλαδή ότι μπορούμε να ζήσουμε όλοι μαζί, ότι αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα του άλλου και δεν έχει σημασία το πώς και το γιατί και τελικά ότι μπορούμε να συνυπάρξουμε όλοι, με αλληλοσεβασμό. Ενεργούμε με ευθύνη και σεβασμό, αποδεχόμενοι τη διαφορετικότητα».

Απόδειξη του πώς στην πράξη η ομάδα έχει βοηθήσει τον κόσμο να κερδίσει την ανεξαρτησία του και μια αξιοπρεπή θέση στην κοινωνία, είναι η ιστορία του Χρήστου, ενός ανθρώπου που αποφάσισε να έρθει σε επαφή με την ομάδα, προκειμένου να καλυτερεύσει τη ζωή του. Την ιστορία του Χρήστου διηγείται ο Τάσσος.

Πότε ήρθατε πρώτη φορά σε επαφή με τον Χρήστο;

Η ιστορία του Χρήστου, ίσως είναι η πιο ολοκληρωμένη ιστορία μέχρι τώρα. Είναι αυτή, η οποία έχει κάνει πιο μεγάλο κύκλο. Τον Χρήστο τον γνωρίζω χρόνια. Κάποια στιγμή είδε την δράση του «One Stop» και μου έστειλε ένα μήνυμα στο Facebook ρωτώντας πώς θα μπορούσε να έρθει, για να πλύνει τα ρούχα του. Του απάντησα ότι η δράση αυτή αφορά όλους και εννοείται ότι μπορούσε να έρθει. Ήρθε και στη συνέχεια εξέφρασε το αίτημα ότι έχει ανάγκη να φιλοξενηθεί από κάπου. Εκεί ξεκίνησε μια συζήτηση σχετικά με το που μένει. Μου απάντησε ότι έμενε σε ένα υπόγειο, το οποίο δεν ήταν σε καλή κατάσταση και του ήταν δύσκολο να συνεχίσει να μένει εκεί.

Ο ίδιος έχει οικογένεια ή μένει μόνος του;

Έχει μια μητέρα.

Ποιες ήταν οι επόμενες κινήσεις σας;

Σε εκείνη τη φάση είπαμε μήπως να πηγαίναμε στον χώρο, να τον βάφαμε, να κάναμε μια προσπάθεια να φτιάξουμε τον χώρο, ο οποίος υπήρχε, εφόσον υπήρχε. Συμφώνησε και εκείνος. Αλλά όταν πήγαμε, εκεί ανακαλύψαμε ότι υπήρχε και η μητέρα και ήταν ένας χώρος, ο οποίος δεν είχε κανένα νόημα να φτιαχτεί γιατί ήταν γεμάτος από άχρηστα πράγματα, τα οποία η μητέρα του αρνιόταν να πετάξει, άρα θα φτιάχναμε κάτι, το οποίο ουσιαστικά θα ξαναγέμιζε από πράγματα.

Υπήρξε μέριμνα από την πλευρά σας να μεταφερθεί αλλού;

Από κει και πέρα ξεκίνησε μια άλλη κουβέντα του στιλ «Πόσο σου κοστίζει αυτό εδώ που ζεις τώρα; Μας είπε ότι το κόστος είναι 70 ευρώ. Οπότε αυτό που του είπα είναι ότι πρέπει να ψάξει κάτι όχι πολύ μακριά από τα 70 ευρώ, γιατί σημασία έχει να μπορείς να το στηρίζεις μόνος σου και αν υπήρχε κάποια διαφορά θα την καλύπταμε εμείς μέχρι εκείνος να μπορέσει να στο στηρίξει μόνος του. Βρήκε κάτι, το είδα κι εγώ. Αρχικά πλήρωσε εκείνος το ενοίκιο, καλύψαμε εμείς την εγγύηση και ξεκίνησε να το διαμορφώνει. Με τα υλικά, τα οποία είχαμε πάρει για το υπόγειο, ξεκίνησε να βάφει τον καινούργιο χώρο. Έφυγε από το υπόγειο και πήγε στον έκτο όροφο. Είναι συγκλονιστική διαφορά. Αλλάζει η εικόνα, την οποία βλέπεις, από μόνο του αυτό ψυχολογικά είναι κάτι πολύ μεγάλο. Βοηθήσαμε και εμείς να βρεθούν και κάποια άλλα πράγματα, όπως κρεβάτι και στρώμα.

Με ποιον τρόπο τον βοηθήσατε να βρει δουλειά;

Επειδή ο ίδιος είναι μπογιατζής, τον βοηθήσαμε και εμείς μέσα από γνωστούς και φίλους να βρεθούν κάποια μεροκάματα. Παράλληλα, εξαρχής η συμφωνία ήταν ότι εμείς θα κάνουμε αυτά τα βήματα για εκείνον, αλλά και εκείνος θα έπρεπε να έρχεται στο «One Stop» και να κάνει κάποια πράγματα εδώ, για να στηρίζει άλλους ανθρώπους που έρχονται. Άρα ουσιαστικά να επιστρέφει κάτι πίσω. Μέσα από αυτήν την διαδικασία, κάποια στιγμή βρέθηκε στην άλλη δράση, στο Ithaca, πήραν τα παιδιά μια χρηματοδότηση για κάποιες θέσεις εργασίας, για ανθρώπους οι οποίοι βρίσκονταν σε κατάσταση δρόμου, οπότε τα παιδιά γνωρίζοντας τον Χρήστο από την παρουσία του εκεί, του πρότειναν να περάσει από συνέντευξη και εκείνος ξεκίνησε να έχει αυτή τη συνεργασία, η οποία διαρκεί ένα χρόνο, είναι part time απασχόληση, αλλά συνεχίζει να κάνει έξτρα μεροκάματα, έχει τη σταθερότητα για έναν χρόνο, οπότε έχει την ασφάλεια για ένα διάστημα.

Βρίσκεστε ακόμα σε επαφή μαζί του;

Εμείς συνεχίζουμε να τον στηρίζουμε με τρόφιμα. Αλλά έτσι κι αλλιώς συμμετέχει και εκείνος στα πλυντήρια και όταν δεν δουλεύει συνεχίζει και έρχεται.

Αυτή είναι μια ιστορία, η οποία όπως φαίνεται λειτούργησε. Ένας άνθρωπος κέρδισε ένα σπίτι, καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, μια δουλειά και την ικανοποίηση ότι μπορεί να προσφέρει και ο ίδιος σε άλλους ανθρώπους, οι οποίοι βρίσκονται στην θέση στην οποία κάποτε βρισκόταν εκείνος. Ένας άνθρωπος για άλλους ανθρώπους, ο οποίος κέρδισε την ανεξαρτησία του.

Το παράδειγμα του Χρήστου

Στο Steps, όπως φαίνεται και από την ιστορία του Χρήστου, επιλέγεται ένας ιδιαίτερος τρόπος φιλοξενίας, μικρές και όχι μεγάλες δομές. Ποιος είναι ο στόχος αυτής της επιλογής; Ο Τάσσος εξηγεί.

«Ο λόγος είναι απλός. Αν μπει κανείς στην διαδικασία να μιλήσει με αυτούς τους ανθρώπους, να τους ακούσει και να τους καταλάβει, θα δει γιατί ποτέ δεν λειτούργησαν αυτές οι δομές. Θα δει ότι αυτό που τους λείπει δεν είναι το κρεβάτι και η στέγη, αλλά η ιδιωτικότητα. Η ιδιωτικότητα δεν μπορεί να υπάρξει σε μεγάλες δομές, οι οποίες παίρνουν έναν χαρακτήρα ιδρυματικό. Στο τέλος της ημέρας είναι πολύ σημαντικό το να μπορείς να επιστρέφεις και να μένεις μόνος. Όλοι το έχουν ανάγκη αυτό, πόσο μάλλον άνθρωποι, οι οποίοι για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι εκτεθειμένοι στα μάτια όλων. Λέμε αυτός είναι ένας άστεγος. Αλλά ας σκεφτούμε ότι αυτόν τον άνθρωπο για μέρες, μήνες και ίσως χρόνια, τον βλέπουν όλοι».

Στην Ελλάδα της κρίσης, στην κοινωνία, η οποία σκέφτεται μόνο τον εαυτό της, κοιτάει τα δικά της προβλήματα και κλείνει τα μάτια σε όσα συμβαίνουν γύρω της, υπάρχουν άραγε άνθρωποι, οι οποίοι θα κάνουν τελικά το «βήμα», για να στηρίξουν, όπως μπορούν αυτόν που το έχει ανάγκη; Ή μήπως ο μικρόκοσμός μας, χωράει μόνο εμάς και κανέναν άλλον; Ο Τάσσος από την εμπειρία του δίνει μια απάντηση σε αυτό.

«Όταν βοηθάς κάποιον δεν βοηθάς τόσο αυτόν, όσο τον ίδιο σου τον εαυτό. Όσο πηγαίνεις πίσω πίσω κοιτώντας μόνο εσένα, κάποια στιγμή θα έρθεις και θα ακουμπήσεις στο ντουβάρι και τότε δεν θα έχει άλλο πίσω. Αν έχεις τρία πακέτα μακαρόνια και δώσεις το ένα τι θα αλλάξει; Έχει να κάνει με το πώς εμείς αντιλαμβανόμαστε κάτι. Αν σκέφτεσαι συνέχεια ότι κάτι θα χάσεις για να δώσεις στον άλλον, τότε στο τέλος θα τα χάσεις όλα. Αυτό το κλείσιμο στον εαυτό σου δεν σε βγάζει κάπου. Αντίθετα αν δοκιμάσεις την άλλη διαδρομή, που λέει ότι αυτή είναι η κατάσταση, μέσα σε αυτήν εγώ τι μπορώ να κάνω; Τότε θα δεις την αλλαγή. Γιατί καταρχάς το κάνεις για σένα».

Όλοι προσπαθούν να αλλάξουν τον κόσμο, αλλά κανείς τον εαυτό του. Ο κόσμος θα ήταν καλύτερος αν δρούσαμε ο ένας για τον άλλον… μαζί με τον άλλον. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένα… βήμα.

 

Συνέντευξη: Βαρβάρα Βαγιανού – Φωτογραφία: © Thomas Gkazelis / Steps 2017

BIG STORIES

Μάριος Λώλος: «Κουβαλάμε μέσα μας τις εικόνες αυτές που δεν τραβήξαμε»

Μάριος Λώλος: «Κουβαλάμε μέσα μας τις εικόνες αυτές που δεν τραβήξαμε»

«Στο προσφυγικό δεν κατεβάσαμε μόνο τις φωτογραφικές μας μηχανές. Κατεβάσαμε τα μάτια.»

Συναντιόμαστε σ’ένα καφέ στην οδό Τσαμαδού. Είναι Παρασκευή βράδυ, περασμένες οκτώ.

«Άμα ξυπνήσω και με δω γουλί, την έχεις βάψει! Θα δουλέψεις τοπικά γιατί το μαλλί μου το ‘χω φετίχ από πιτσιρικάς». Αυτό ήταν το πρώτο πράγμα που είπε στον νευροχειρουργό πριν την επέμβαση στο κρανίο του, που «μπήκε ενάμισι εκατοστό μέσα» από το γκλοπ ενός αστυνομικού. Γελάει, ανακατεύει λίγο τα μαλλιά και μου δείχνει το σημείο. Έτσι όπως σηκώνει το χέρι του, παρατηρώ τα βραχιολάκια που φοράει. «Το ίδιο χρώμα έχει και αυτός ο τύπος», λέω από μέσα μου. «Χρωματιστό».

Ο Μάριος Λώλος διηγείται ιστορίες  με τις φωτογραφίες του από τις αρχές της δεκαετίας του ‘90.  «Θα γίνω φωτορεπόρτερ» δήλωσε στον πατέρα του. Παραιτήθηκε από την υπηρεσία στην οποία είχε διοριστεί ως γεωπόνος γιατί «δεν τον έπαιρνε». «Ποιος, εγώ, γεωπόνος!;». «Τύπωνε μόνος του, εμφάνιζε μόνος του και ξεκίνησε να ψάχνει δουλειά στο αντικείμενο με πολύ μικρή εμπειρία του τι παίζει».

Σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά συνεχίζει να κρεμάει τη φωτογραφική μηχανή στο λαιμό του, να «βγαίνει έξω στο δρόμο» και να «μπαίνει στις ιστορίες των ανθρώπων». Είναι άλλωστε αυτή, που κάποιες φορές «μ΄ένα μαγικό τρόπο λειτουργεί σαν τείχος  για να μην φρικάρει». Αφού του θυμίζει ότι: «αυτή τη στιγμή εγώ δουλεύω». Άλλοι βέβαια «την βλέπουν σαν φονικό όπλο». Γι’αυτούς έχει μόνο να προτείνει «group therapy»  γιατί «δεν πρόκειται να σταματήσει να τραβάει».

Προσφυγικός Καταυλισμός Ειδομένης, 2016
Προσφυγικός Καταυλισμός Ειδομένης, 2016

Κλικ πρώτο: «Η Ευρώπη αντιμετωπίζει το προσφυγικό, λες και δεν έχει περάσει Διαφωτισμό»

Καθόμαστε σ’ένα γωνιακό τραπεζάκι δίπλα στην πόρτα. Φοράει ένα γαλάζιο πουκάμισο και τζιν παντελόνι.Τα μαλλιά του φτάνουν μέχρι τον ώμο, φοράει ένα κρεμαστό στο λαιμό, κρικάκι στο αυτί, δαχτυλίδια στα χέρια του. Σου δίνει πολλά ερεθίσματα για να παρατηρήσεις πάνω του. Αλλά το βλέμμα μου μένει στα μάτια του. Γαλάζια και καθαρά δικαιολογούν απόλυτα τη φράση που θα μου πει αργότερα: «εκεί που οι άλλοι τρέχουν να φύγουν, αυτός πηγαίνει».

Το πρώτο πράγμα που τον ρωτάω είναι τι τον «ιντριγκάρει» στη δουλειά του.

«Το ότι οι φωτογραφίες μας έχουν πρόσωπο. Μιλάμε για ανθρώπινες ψυχές». Γι’αυτό «χρειάζεται να ξεφύγουμε από τη λογική του αριθμού. Η επανάληψη ενός αριθμού οδηγεί σε συνήθεια και κτηνοποίηση. Δε θα σου κάνει εντύπωση αν μάθεις ότι πνίγηκαν άλλοι πενήντα στο Αιγαίο».

Αναφέρεται βέβαια στο προσφυγικό, που «συνεχίζει να το φωτογραφίζει με μανία» αλλά «αξιοπρεπή μεταχείριση της ελληνικής πολιτείας απέναντι στον πρόσφυγα δεν έχει δει».

Aνάβει τσιγάρο . Περιμένουμε να σταματήσει ο θόρυβος από τη μηχανή του καφέ και ξεκινάει να μου λέει μια ιστορία.

Για «ανθρώπους που τους έχουν  μαντρώσει σ’αυτά τα υπέροχα camps». Ή αλλιώς «κλουβιά, σαν αυτά στην Χίο» που «όμως δεν τα λέμε κλουβιά γιατί δεν έχουν σκέπαστρο!».

Για τη «λογική της αποτροπής». Ή αλλιώς «τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας».

«-Δηλαδή;».

«Ο πρόσφυγας θέλει να περάσει στην Ελλάδα για μια καλύτερη μοίρα αλλά ξέρει τι γίνεται εδώ. Γιατί να έρθει; Έτσι μένει στην ασφαλή χώρα που λέγεται Τουρκία. Άρα η Ευρώπη είναι μια χαρά, δεν μας κουβαλιούνται. Αυτό δε θέλουμε;».

Για «τα εκατομμύρια που έχουν πέσει από την Ευρώπη» και «δεν πάνε στους πρόσφυγες». «Είναι μια τρελή μπίζνα σε βάρος τους. Αν με τόσα χρήματα δεν μπορείς να τους αφομοιώσεις, τότε είσαι ανίκανος».

«-Πώς μπορείς να τους αφομοιώσεις;»

«Στις χώρες τους κάτι ήξεραν και έκαναν, δεν ήταν κάτω από τις γέφυρες. Τι ξέρεις να κάνεις; Τι διαφορετικό έχει εδώ που δεν το ξέρεις για να το μάθεις;».

«Αν θες να τους εντάξεις στην ελληνική κοινωνία το ζητούμενο δεν είναι να φτιάχνεις γκέτο είτε μέσα είτε έξω από την πόλη. Αλλά να μπουν σε σπίτια, να αναμειχθούν με τους ντόπιους και να έχουν την ιδιωτικότητά τους , κάτι που στα camps δεν υπάρχει». «Διαφορετικά, ρίχνεις νερό στο μύλο των χρυσαυγιτών».

«Ξέρεις πόσες χιλιάδες είναι στοιβαγμένοι στα νησιά; Όταν ο άλλος για ένα χρόνο δεν κάνει τίποτα στη ζωή του και δεν έχεις κάποιο σχεδιασμό για το τι θα μπορούσε να κάνει, αρχίζει να φρικάρει. Θα κάνει κάτι παραβατικό. Εκεί βρίσκουν ευκαιρία οι φασίστες και ξεκινούν το ψηστήρι».

«Τον μαντρώνεις, στο τέλος του δίνεις άσυλο και μετά τον πετάς στα θηρία και του λες: ζήσε!»

Στην Αυτοοργανωμένη Δομή Αλληλεγγύης στους Πρόσφυγες, Σκάλια Συκαμινέας, Λέσβος, Νοέμβριος 2015
Στην Αυτοοργανωμένη Δομή Αλληλεγγύης στους Πρόσφυγες, Σκάλια Συκαμινέας, Λέσβος, Νοέμβριος 2015

Κλικ δεύτερο: «Την Ειδομένη την κουβαλάω μέσα μου και θεωρώ ότι είναι μια τρύπα στη γεωγραφία»

Μία ώρα. «Τόσος είναι ο χρόνος που σου επιτρέπουν να δουλέψεις μέσα στο camp» και θα μπεις όταν θέλουν εκείνοι να μπεις. «Στη Μαλακάσα δε μου επέτρεψαν να μπω όσο είχαν ακόμη σκηνές και το χειμώνα στα χιόνια έμεναν ακόμη σε σκηνές».

Ο Μάριος «παραβιάζει» τον χρόνο γιατί «μόνο μιάμιση ώρα χρειάζεσαι για να μιλήσεις με τον άλλον και να συνεννοηθείς».

Στην Ειδομένη «έχει φάει φαγητό που μαγείρευαν κάτω, έχει καπνίσει από αυτοσχέδιο ναργιλέ σε μπουκαλάκι νερού, έχει πιει καφέ μαζί τους».

«Σε καλούν οι ίδιοι και δεν γίνεται να μην πας». «Θα βγάλεις τα παπούτσια, θα μπεις μέσα στο κοντέινερ και θα κάτσεις με τον Αφγανό, που το παιδί του έχει κάτι σημάδια στο πρόσωπο που δεν ξέρεις τι είναι και θα μιλήσετε».

«Οπότε μπαίνεις μέσα στην ιστορία του άλλου, θέλεις δε θέλεις. Οι εικόνες που δημοσιεύουμε στα μέσα είναι αυτές που έχουμε σαν παιδιά μας, έγιναν δεκαοκτώ και τις επικοινωνείς στην κοινωνία. Κουβαλάμε όμως μέσα μας τις εικόνες αυτές που δεν τραβήξαμε».

«Η φωτογραφική μηχανή λειτουργεί σαν γυαλί την ώρα που δουλεύεις, αλλά σου σκάει το βράδυ που πας να κοιμηθείς».

«Το πρόβλημα με τους φωτορεπόρτερ είναι ότι γυρνάς από κάτι δύσκολο και δεν προλαβαίνεις να το δουλέψεις. Το σπρώχνεις πίσω από το χαλάκι για να μη σε τρελάνει, για να κάνεις χώρο για το καινούργιο. Αυτό γίνεται πολλές φορές και αν δεν το δουλεύεις είτε μόνος σου είτε με κάποιον ειδικό, καίγεσαι».

«Μετά από μια εμπόλεμη ζώνη, πρέπει να αποφορτιστείς γιατί συνηθίζεις τη φρίκη του πολέμου και μπορεί να κάνεις καμιά βλακεία και να σκοτωθείς κι εσύ. Στην Ελλάδα έρχεσαι πίσω και βλέπεις μνημόνιο και κλειστά μαγαζιά».

Κλικ τρίτο: «Εμείς Δεν Ευθυνόμαστε»

Εκείνος βλέπει τον αγώνα μπάσκετ «Παναθηναΐκός-ΠΑΟΚ». Στο ισόγειο του νοσοκομείου ωστόσο, ακούγονται συνθήματα: «Μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι».

Είναι η επόμενη μέρα από την αυτοκτονία του συνταξιούχου Δημήτρη Χριστούλα στο Σύνταγμα, 5 Απριλίου 2012.

Οι φωτορεπόρτερ είναι στην πλευρά των διαδηλωτών και αυτό «δεν αρέσει στην αστυνομία».

Αφού έχει τελειώσει η πορεία, ο Μάριος δέχεται χτύπημα στο κεφάλι με ανάποδο γκλοπ. Αλάρμ για να πάει στο νοσοκομείο δεν είναι ο πόνος αλλά ότι χάνει την αφή του.

«Ένα χιλιοστό ακόμη και θα είχες πεθάνει. Αυτές οι βελονίτσες που βλέπεις δεν είναι βελονίτσες αλλά σπασμένα κόκκαλα και αυτό το μαύρο είναι αίμα που έχει χυθεί μέσα στον εγκέφαλό σου»,  του λέει ο γιατρός.

Ο Μάριος έξω από τη σκηνή των απολυμένων καθαριστριών του Υπουργείου Οικονομικών, Σύνταγμα, 2015
Ο Μάριος έξω από τη σκηνή των απολυμένων καθαριστριών του Υπουργείου Οικονομικών, Σύνταγμα, 2015

Την επόμενη μέρα μεταφέρεται με ασθενοφόρο στο νοσοκομείο «Υγεία» όπου και μπαίνει αμέσως στο χειρουργείο.

Ο ίδιος δεν έχει καταλάβει «γιατί το ασθενοφόρο τρέχει και πάει με σειρήνα». «Το βλέπει όλο σαν ταινία».

«Πριν μπω στο χειρουργείο είπα δύο πράγματα στο γιατρό, ένα αστείο κι ένα σοβαρό». Το αστείο ήταν να μη διανοηθεί να ξυρίσει το κεφάλι του. Το σοβαρό ήταν να μην τον ξυπνήσει καθόλου αν είναι να ξυπνήσει «σε καρέκλα».

Η μήνυση που έκανε για το χτύπημα που δέχτηκε, όπως και «όλες οι ΕΔΕ που αφορούν σε αστυνομικούς», είναι μέχρι και σήμερα στο αρχείο.

Γι’αυτό και ο Μανώλης Κυπραίος που «έσκασε μια κρότου-λάμψης στο πρόσωπό του και από τότε έχει αλλάξει η ζωή του», ονόμασε τις ΕΔΕ: «Εμείς Δεν Ευθυνόμαστε».

«Αυτός που με χτύπησε ήξερε ποιος είμαι. Όμως ένας αστυνομικός, δεν είναι κουκουλοφόρος, είναι μέρος της εκτελεστικής εξουσίας και είναι αδιανόητο να χτυπάει έναν φωτορεπόρτερ».

*ΕΔΕ: Ένορκη Διοικητική Εξέταση

Κατάληψη Στέγης Προσφύγων/ Μεταναστών, οδός Νοταρά, 2017
Κατάληψη Στέγης Προσφύγων/ Μεταναστών, οδός Νοταρά, 2017

Κλικ τέταρτο: «Η ελληνική κοινωνία είναι διαλυμένη»

«Ο Έλληνας έχει γονατίσει τόσα χρόνια με το μνημόνιο, δε βλέπει οικονομική διέξοδο  και εκεί έρχονται οι φασίστες. Βρίσκουν πάτημα και ξαναγειώνονται. Τα μέσα τους παρουσιάζουν σαν αγανακτισμένους πολίτες. Για όλο τον κόσμο είναι Κυριακή, για μας είναι Σάββατο».

«Τα μίντια ήταν ο πρώτος κλάδος που χτυπήθηκε με λύσσα για να φτιαχτούν παπαγαλάκια και σαν σωματεία χάσαμε όλες τις μάχες. Ατομικές συμβάσεις, μαζικές απολύσεις, αν δεν υπέγραφες ατομική σύμβαση έφευγες. Υπάρχει τεράστια ανεργία στον κλάδο και τεράστια είναι η ευθύνη της ΕΣΗΕΑ που θέλει να διατηρήσει τα οφίτσιά της».

Τι προτείνει; Να φτιαχτεί ένα ενιαίο συνδικάτο τύπου. «Το 2009 είχα πάει στη Γάζα που βομβαρδίζανε. Οι Παλαιστίνιοι χώρα δεν είχανε, συνδικάτο τύπου είχανε».

Προσφυγικός καταυλισμός Ειδομένης, 2016
Προσφυγικός καταυλισμός Ειδομένης, 2016

Κλικ πέμπτο: «Αυτοοργάνωση»

Φορούσε μπουφάν μηχανής, αθλητικά παπούτσια και είχε τη φωτογραφική μηχανή στο λαιμό. Όση ώρα δεν φωτογράφιζε, μοίραζε φαγητό στο προαύλιο του ΣυνΑθηνά μαζί με την ομάδα του STEPS. Αυτό έκανε ο Μάριος το απόγευμα που τον γνώρισα. Αυτό προτείνει και ως απάντηση στη σημερινή πραγματικότητα.

Την αλληλεγγύη. «Αυτό είναι δουλειά της πολιτείας αλλά επειδή δεν το κάνει, το κάνουν οι αυτοοργανωμένες δομές στο μέτρο που μπορούν».

«Το STEPS τι κάνει; Έχει μια βασική αρχή: Δε με νοιάζει αν είσαι Έλληνας, Αφγανός, lesbian, gay, ξέρω ότι χρειάζεσαι φαΐ, ότι θέλεις να πλύνεις τα ρούχα σου, δεν σε καταγράφω, δεν σε φακελώνω κι άμα χρειάζεσαι βοήθεια, ζήτησέ μου τη. Είμαι εδώ».

Κλείνουμε τη συνέντευξη με δυο εικόνες. Η πρώτη έχει να κάνει με τη συναισθηματική φόρτιση του φωτορεπόρτερ. Ένα κατάξανθο κοριτσάκι 5 χρόνων στη Βοσνία που για μια εβδομάδα έτρωγε χώμα και έβλεπε νεκρούς τους γονείς της. «Ό,τι κάδρο και να έκανα, ό,τι φως και να είχε, δεν μπορούσα με τίποτα να φωτογραφήσω αυτή την κενότητα σ’ένα παιδικό πρόσωπο». «Εγώ αυτή την εικόνα κουβαλάω μέσα μου».

Η δεύτερη έχει να κάνει με την αποφόρτιση από την ένταση. Είναι καλοκαίρι στη Γαύδο. Εκεί ο Μάριος «ανοίγει τη δική του βαλβίδα στη χύτρα». «Γειώνεται κάτω από τον κέδρο».

Ο Νικόλας Άσιμος σε ένα στίχο στο «Venceremos» λέει: «Θες να αγγίξεις την αλήθεια; Για βγες απ’όξω από τη συνήθεια». Σ’ευχαριστώ Μάριε.

 

*Ο Μάριος Λώλος είναι πρόεδρος της Ένωσης Φωτορεπόρτερ Ελλάδας  και αυτή τη στιγμή δουλεύει για το κινεζικό πρακτορείο  «Xinhua News Agency». Είναι μέρος των «NoBorders», μια αυτοοργανωμένη ομάδα αλληλεγγύης στους πρόσφυγες.

 

Συνέντευξη: Μαρία Νησωτάκη – © Steps 2017

BIG STORIES

Stonewall: Η ιστορία γράφεται από τα κάτω

Stonewall: Η ιστορία γράφεται από τα κάτω

Γράφει η Άννα Μαρία Αλέξη

[…] Την πρώτη νύχτα των εξεγέρσεων, το μεγαλύτερο ποσοστό των διαδηλωτών/ριών αποτελούνταν από Αφροαμερικαν@ και Λατίν@ που σύχναζαν στο Stonewall Inn. Για τ@μαύρ@ και Λατίν@ αστεγ@ και τα νεαρά ενήλικα άτομα που κοιμούνταν στο κοντινό Christopher Park, το μπαρ αποτελούσε τo σταθερό καταφύγιό τους. H επιδρομή (της αστυνομίας) στο Stonewall δεν ήταν μία πρωτόγνωρη κατάσταση -τα gay μπαρ στο (Greenwich) Village δέχονταν τακτικές επιδρομές κατά τη δεκαετία του ’60, αλλά πολλοί πιστεύουν ότι η απόφαση της επιδρομής στο Stonewall εκείνη τη μοιραία νύχτα, ελήφθη, καθώς η αστυνομία εξαγριωνόταν από τον αριθμό των ΛΟΑΤ Αφροαμερικανών και Λατίνων που σύχναζαν στο μπαρ. […]

(Μεταφρασμένο απόσπασμα από το άρθρο της Irene Monroe “The Stonewall I Remember Wasn’t Just White )

Η δεκαετία του ’60 απετέλεσε τη δεκαετία πολλών κοινωνικών κινημάτων, σε παγκόσμια κλίμακα. Τα αντιπολεμικά κινήματα, με χαρακτηριστικό αυτό εναντίον του πολέμου στο Βιετνάμ, τα κινήματα κοινωνικής δικαιοσύνης στην Αμερική και οι Μαύροι Πάνθηρες, το κίνημα των Χίπις, η εξέγερση του Μάη του ’68 στη Γαλλία, οι φοιτητικές διαμαρτυρίες στη Γερμανία, τη Βρετανία και το Μεξικό, το δεύτερο φεμινιστικό κίνημα [1] που αιτούνταν μεταξύ άλλων, την οικονομική ισότητα και την εκπαίδευση των -λευκών κατά κύριο λόγο- γυναικών, ανέδειξαν το εξεγερτικό πνεύμα της δεκαετίας και πυροδότησαν μια σειρά ριζικών κοινωνικοπολιτικών αλλαγών.

Stonewall: Η ιστορία γράφεται από τα κάτω

Στη δύση αυτής της δεκαετίας, στο Greenwich Village της Νέας Υόρκης, έμελλε να λάβει χώρα μία ακόμα εξέγερση-καταλύτης για το κίνημα των ΛΟΑΤΚΙΑ+ δικαιωμάτων, αυτή του Stonewall. Το μπαρ Stonewall Inn μολονότι βρισκόταν υπό τον έλεγχο της μαφίας -όπως και τα περισσότερα της περιοχής- αποτελούσε το καταφύγιο κυρίως trans* και gay αγοριών της Νέας Υόρκης που είχαν καταλήξει άστεγα στα πάρκα, Christopher Park και Washington Square Park. Ωστόσο, γίνονταν διαρκής στόχος, όπως και οι μαύρες butch λεσβίες, των σωμάτων ασφαλείας που παρενοχλούσαν, συνελάμβαναν και βιαιοπραγούσαν εναντίον όσων δεν ταίριαζαν στην υποκριτική ετεροκανονικότητα που το κράτος, με νόμους και προεδρικά διατάγματα προσπαθούσε να διασφαλίσει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούσε ένας νόμος στην Νέα Υόρκη που επέβαλλε σε κάθε άνθρωπο να φορά τουλάχιστον τρία ενδύματα “κατάλληλα” του φύλου που αποδίδεται στη γέννα (sex assigned at birth). Σε αντίθετη περίπτωση, ο άνθρωπος θα οδηγούνταν σε σύλληψη και καταδίκη. 

 

Τα μεσάνυχτα της 27ης Ιουνίου του 1969, όμως, ξεκίνησε μια άνευ προηγουμένου εξέγερση που διήρκησε έξι νύχτες. Σε μία ακόμη επιδρομή της αστυνομίας, οι θαμώνες ταμπουρώθηκαν στο μπαρ πετώντας κέρματα, πέτρες και μπουκάλια προκειμένου να γλυτώσουν τους σωματικούς ελέγχους και τη σύλληψη. Ήδη από τη δεύτερη μέρα, χιλιάδες κόσμου, κάτοικοι της περιοχής, μέλη οργανώσεων της Αριστεράς και της κοινότητας των Μαύρων Πανθήρων (από τους οποίους δανείστηκαν και παρήλλαξαν τα συνθήματα “Black is Beautiful” σε “Gay is Good” και “Black Power” σε “Gay Power”), συνέρρεαν στους δρόμους μπροστά και περιμετρικά του Stonewall Inn.

Marsha P. Johnson και Sylvia Rivera: “We are the Stonewall girls”

Δύο από τις πιο εμβληματικές φιγούρες της εξέγερσης και αργότερα του κινήματος για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙΑ+ ήταν η μαύρη trans* ακτιβίστρια Marsha P. Johnson και η Λατίνα trans* ακτιβίστρια Sylvia Rivera. Το αρχικό P. του ονόματος της Marsha προερχόταν από το motto της ‘Pay it no mind’, δηλαδή «Μην του δίνεις σημασία». Η Marsha, τη δεκαετία του ’60 ήταν ήδη γνωστή στην καλλιτεχνική, drag σκηνή της Νέας Υόρκης, ακτιβίστρια και drag mother πολλών νεαρών trans* ατόμων που ζούσαν σε κατάσταση δρόμου. 

Stonewall: Η ιστορία γράφεται από τα κάτω

Ταυτόχρονα ήταν σεξεργάτρια κάτω από αρκετά δυσχερείς συνθήκες και σε μια κοινωνία που έβριθε πολλών διακρίσεων, με αποτέλεσμα συχνά να συλλαμβάνεται και να καταδικάζεται για την εργασία της που εξακολουθεί έως και σήμερα να παραμένει -με εξαίρεση κάποιες περιοχές της πολιτείας της Nevada- παράνομη στις ΗΠΑ. 

Μετά την εξέγερση του Stonewall, αυξήθηκαν παγκοσμίως οι οργανώσεις που προασπίζονταν και διεκδικούσαν τα δικαιώματα κυρίως των gay και των λεσβιών. Η Marsha P. Johnson μαζί με τη φίλη της, Sylvia Rivera συμμετείχαν ενεργά σε κάποιες εξ αυτών, έως ότου συνειδητοποίησαν ότι παραλείπονταν η διαθεματικότητα και η συμπερίληψη των -κυρίως μαύρων και Λατίνων- trans* δικαιωμάτων. Έτσι, το 1970 συνέστησαν τη STAR (Street Transvestite Action Revolutionaries) [3]. Το Star House δεν διεκδικούσε απλώς τα δικαιώματα των trans*, αλλά παρείχε άμεση βοήθεια και κατάλυμα σε νεαρά, άστεγα trans* άτομα. 

Η αστεγία ήταν μία βιωμένη, ενσώματη εμπειρία και για την Marsha P. Johnson και για την Sylvia Rivera, η οποία σε ηλικία δέκα ετών ζούσε στους δρόμους του Manhattan, εξαιτίας της οικονομικής επισφάλειας και της απόρριψής της από την ίδια της την οικογένεια. Στην 42η οδό της Times Square ήρθε σε επαφή με drag queens και αγόρια που εργάζονταν στο σεξ, τα οποία απετέλεσαν για εκείνη, το περιβάλλον εντός του οποίου ένιωθε ασφαλής και αποδεκτή. Και οι δύο αυτές γυναίκες, αγωνίστηκαν σε όλη τους τη ζωή για τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας, εντός της οποίας, όμως, βίωσαν συχνά την περιθωριοποίηση, τον φυλετικό και ταξικό ρατσισμό, τον cis-σεξισμό, την τρανσφοβία.

Το Pride, πίσω στις ρίζες του

Σήμερα, η δολοφονία του George Floyd έφερε στην επιφάνεια πολλές από τις δυστοπίες της καπιταλιστικής βιοπολιτικής, που διαρκώς καθιστά τη ζωή αντικείμενο συστηματικού πολιτικού ελέγχου. Ο μήνας Υπερηφάνειας επέστρεψε στον εξεγερτικό του χαρακτήρα μετά από πολλές δεκαετίες, βρίσκοντας στους δρόμους δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να διαδηλώνουν μεταξύ άλλων και για τα δικαιώματα των trans* Αφροαμερικανών, με το σύνθημα “Black Trans Lives Matter”. 

Trans_Protest

Ίσως, ο COVID-19 έδωσε την ευκαιρία να περιοριστεί αυτό τον μήνα, ένα ακόμη «ροζ ξέπλυμα» (pinkwashing) από ορισμένες εταιρείες και επιχειρήσεις που καταπατούν τα εργασιακά δικαιώματα, εκμεταλλεύονται την ταυτότητα φύλου ή δεν συμπεριλαμβάνουν καν στο εργατικό τους δυναμικό, άτομα της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας. Ίσως, το κίνημα αρχίσει να γίνεται πιο συμπεριληπτικό και διαθεματικό, ειδικά τώρα που εν μέσω πανδημίας άτομα της κοινότητας, trans* εργάτριες τους σεξ, διακινδύνευαν/ουν την υγεία τους, αποκλεισμένες από τα κοινωνικά επιδόματα.

Η επιστροφή στις ρίζες, είτε λειτουργεί ως απάγκιο, είτε είναι ιδιαίτερα επίπονη. Ωστόσο, το να ανασύρουμε στη μνήμη μας ανθρώπους, όπως είναι η Marsha P. Johnson και η Sylvia Rivera, trans* ακτιβίστριες, σεξεργάτριες, άστεγες, χρήστριες, μόνο θεραπευτικά μπορεί να λειτουργήσει, γιατί μας υπενθυμίζει ότι η ιστορία τελικά γράφεται από τα κάτω. 

 

[1] Η Angela Davis, η bell hooks κ.ά. επίμονα έθεταν το ζήτημα της συμπερίληψης των μαύρων γυναικών στις διεκδικήσεις του κινήματος.

[2] “We are the Stonewall girls / We wear our hair in curls / We wear no underwear / We show our pubic hair / We wear our dungarees / Above our nelly knees!”

[3] Μετονομάστηκε σε Street Transgender Action Revolutionaries, το 2001. https://untorellipress.noblogs.org/files/2011/12/STAR.pdf

ΝΕΑ & ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

Δ.Τ.: “Υποστήριξη! Όχι τιμωρία”

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Αθήνα, 21/06/2018
«ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ! ΟΧΙ ΤΙΜΩΡΙΑ»
ΣΥΖΗΤΑΜΕ ΓΙΑ ΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΝ

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ: Η ΕΚΚΩΦΑΝΤΙΚΗ ΣΙΩΠΗ

Δ.Τ.: “Υποστήριξη! Όχι τιμωρία”

Οι οργανώσεις-μέλη της ελληνικής Πλατφόρμας ΜΚΟ για τις Ψυχοδραστικές Ουσίες [Δίκτυο Ομοτίμων Χρηστών Ψυχοδραστικών Ουσιών, Διογένης Διάλογος Πολιτικής για Ναρκωτικά, Θετική Φωνή, Κέντρο Ζωής, Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας», PRAKSIS και Steps] σας προσκαλούν σε κοινή εκδήλωση, η οποία υλοποιείται στο πλαίσιο της διεθνούς εκστρατείας “Support.Don’t Punish” («Υποστήριξη. Όχι Τιμωρία») με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Δράσης στις 26 Ιουνίου.


 Στόχος είναι η ευαισθητοποίηση όλων των πολιτών για τις επιβλαβείς επιπτώσεις της ποινικοποίησης και τιμωρίας των ανθρώπων που κάνουν χρήση ψυχοδραστικών ουσιών. Παράλληλα, γίνεται κάλεσμα με σκοπό την τροποποίηση της υφιστάμενης νομοθεσίας για τα ναρκωτικά, την αποποινικοποίηση ήσσονος σημασίας αδικημάτων που σχετίζονται με τα ναρκωτικά, και την προώθηση αποτελεσματικών και αποδοτικών παρεμβάσεων μείωσης της βλάβης για τους ανθρώπους που κάνουν χρήση ψυχοδραστικών ουσιών.

Η Πλατφόρμα ΜΚΟ για τις Ψυχοδραστικές Ουσίες διεκδικεί αλλαγή του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου και του προσανατολισμού της εθνικής πολιτικής για τα ναρκωτικά προς την κατεύθυνση μιας πραγματιστικής προσέγγισης που συνάδει με τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των χρηστών, προωθεί την αυτονομία τους και οδηγεί σε προσωπική και κοινωνική ασφάλεια.

Πλήθος διεθνών συστάσεων υπογραμμίζουν ότι το ζήτημα της εξάρτησης από ψυχοδραστικές ουσίες αποτελεί ζήτημα δημόσιας υγείας και όχι ποινικής καταστολής, ενώ οι τιμωρητικές μέθοδοι έχουν παγκοσμίως κριθεί ως ανεπαρκείς να εξαλείψουν το πρόβλημα⋅ αντίθετα επιτείνουν σε καθοριστικό βαθμό τις κοινωνικές προεκτάσεις του. Η συνεχής και επί ίσοις όροις συμμετοχή της ίδιας της κοινότητας των χρηστών στο σχεδιασμό της πολιτικής κατά των ναρκωτικών και της μείωσης βλάβης που αυτά επιφέρουν σε επίπεδο είτε πρόληψης, είτε θεραπείας, είτε κοινωνικής επανένταξης αποτελεί προαπαιτούμενο για την επιτυχία οποιουδήποτε σχεδίου εκπονηθεί.

Σας προσκαλούμε την Τρίτη 26/6/2018, στις 19.00, στη Δημοτική Αγορά της Κυψέλης του Δήμου Αθηναίων (Φωκίωνος Νέγρη 42) σε ανοιχτό διάλογο για τις πολιτικές δημόσιας υγείας που έχουν επιλεγεί να εφαρμόζονται σε σχέση με την αντιμετώπιση του ζητήματος των ψυχοδραστικών ουσιών, την κρατική και κοινωνική αντιμετώπιση των χρηστών, την πάταξη της εγκληματικότητας που συνοδεύει τη χρήση και τέλος την άρση αδικαιολόγητων κοινωνικών στερεοτύπων σε βάρος των χρηστών και την ουσιαστική τους στήριξη, καθώς και την αναγκαιότητα συμμετοχής της ίδιας της κοινότητας των χρηστών στις διαδικασίες που τους αφορούν.

Μαζί μας θα βρίσκονται: η κα Κατερίνα Κονιδάρη, ψυχολόγος, κοινωνική ερευνήτρια και συγγραφέας που θα μας μιλήσει για την αναπαράσταση της θεραπείας της εξάρτησης στην τέχνη, ο κος Μιχάλης Λώλης, Υπαστυνόμος του Α’ Τμήματος Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας της Ελληνικής Αστυνομίας που θα μεταφέρει την εμπειρία της ΕΛ.ΑΣ. σε ζητήματα προάσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων ατόμων με διαφορετικές ταυτότητες και ο κος Γιάννης Κίσσας, μέλος του Δικτύου Ομοτίμων Χρηστών Ψυχοδραστικών Ουσιών που θα αναφερθεί συγκεκριμένα στις προτάσεις του Δικτύου για τις πολιτικές υποστήριξης αντί της τιμωρίας των χρηστών ψυχοδραστικών ουσιών. Τη συζήτηση θα συντονίσει ο κος Χρήστος Αναστασίου, μέλος του Δικτύου Ομοτίμων Χρηστών Ψυχοδραστικών Ουσιών. Στο τέλος της εκδήλωσης και κατόπιν διαδικτυακής ψηφοφορίας μεταξύ μελών του Δικτύου Ομοτίμων Χρηστών Ψυχοδραστικών Ουσιών θα απονεμηθεί βραβείο στη Μονάδα Υποκατάστασης του ΟΚΑΝΑ που κατά την άποψη των ομοτίμων παρέχει τις φιλικότερες και πλέον ολοκληρωμένες υπηρεσίες.

Επικοινωνία: ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΜΚΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΨΥΧΟΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ [email protected]
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την διεθνή εκστρατεία “Support.Don’t Punish.”: www.supportdontpunish.org

Πηγή

πλατφόρμα ΜΚΟ για τις ψυχοδραστικές ουσίες