Stonewall: Η ιστορία γράφεται από τα κάτω
Γράφει η Άννα Μαρία Αλέξη
(Μεταφρασμένο απόσπασμα από το άρθρο της Irene Monroe “The Stonewall I Remember Wasn’t Just White” )
Η δεκαετία του ’60 απετέλεσε τη δεκαετία πολλών κοινωνικών κινημάτων, σε παγκόσμια κλίμακα. Τα αντιπολεμικά κινήματα, με χαρακτηριστικό αυτό εναντίον του πολέμου στο Βιετνάμ, τα κινήματα κοινωνικής δικαιοσύνης στην Αμερική και οι Μαύροι Πάνθηρες, το κίνημα των Χίπις, η εξέγερση του Μάη του ’68 στη Γαλλία, οι φοιτητικές διαμαρτυρίες στη Γερμανία, τη Βρετανία και το Μεξικό, το δεύτερο φεμινιστικό κίνημα [1] που αιτούνταν μεταξύ άλλων, την οικονομική ισότητα και την εκπαίδευση των -λευκών κατά κύριο λόγο- γυναικών, ανέδειξαν το εξεγερτικό πνεύμα της δεκαετίας και πυροδότησαν μια σειρά ριζικών κοινωνικοπολιτικών αλλαγών.
Στη δύση αυτής της δεκαετίας, στο Greenwich Village της Νέας Υόρκης, έμελλε να λάβει χώρα μία ακόμα εξέγερση-καταλύτης για το κίνημα των ΛΟΑΤΚΙΑ+ δικαιωμάτων, αυτή του Stonewall. Το μπαρ Stonewall Inn μολονότι βρισκόταν υπό τον έλεγχο της μαφίας -όπως και τα περισσότερα της περιοχής- αποτελούσε το καταφύγιο κυρίως trans* και gay αγοριών της Νέας Υόρκης που είχαν καταλήξει άστεγα στα πάρκα, Christopher Park και Washington Square Park. Ωστόσο, γίνονταν διαρκής στόχος, όπως και οι μαύρες butch λεσβίες, των σωμάτων ασφαλείας που παρενοχλούσαν, συνελάμβαναν και βιαιοπραγούσαν εναντίον όσων δεν ταίριαζαν στην υποκριτική ετεροκανονικότητα που το κράτος, με νόμους και προεδρικά διατάγματα προσπαθούσε να διασφαλίσει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούσε ένας νόμος στην Νέα Υόρκη που επέβαλλε σε κάθε άνθρωπο να φορά τουλάχιστον τρία ενδύματα “κατάλληλα” του φύλου που αποδίδεται στη γέννα (sex assigned at birth). Σε αντίθετη περίπτωση, ο άνθρωπος θα οδηγούνταν σε σύλληψη και καταδίκη.
Τα μεσάνυχτα της 27ης Ιουνίου του 1969, όμως, ξεκίνησε μια άνευ προηγουμένου εξέγερση που διήρκησε έξι νύχτες. Σε μία ακόμη επιδρομή της αστυνομίας, οι θαμώνες ταμπουρώθηκαν στο μπαρ πετώντας κέρματα, πέτρες και μπουκάλια προκειμένου να γλυτώσουν τους σωματικούς ελέγχους και τη σύλληψη. Ήδη από τη δεύτερη μέρα, χιλιάδες κόσμου, κάτοικοι της περιοχής, μέλη οργανώσεων της Αριστεράς και της κοινότητας των Μαύρων Πανθήρων (από τους οποίους δανείστηκαν και παρήλλαξαν τα συνθήματα “Black is Beautiful” σε “Gay is Good” και “Black Power” σε “Gay Power”), συνέρρεαν στους δρόμους μπροστά και περιμετρικά του Stonewall Inn.
Marsha P. Johnson και Sylvia Rivera: “We are the Stonewall girls”
Δύο από τις πιο εμβληματικές φιγούρες της εξέγερσης και αργότερα του κινήματος για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙΑ+ ήταν η μαύρη trans* ακτιβίστρια Marsha P. Johnson και η Λατίνα trans* ακτιβίστρια Sylvia Rivera. Το αρχικό P. του ονόματος της Marsha προερχόταν από το motto της ‘Pay it no mind’, δηλαδή «Μην του δίνεις σημασία». Η Marsha, τη δεκαετία του ’60 ήταν ήδη γνωστή στην καλλιτεχνική, drag σκηνή της Νέας Υόρκης, ακτιβίστρια και drag mother πολλών νεαρών trans* ατόμων που ζούσαν σε κατάσταση δρόμου.
Ταυτόχρονα ήταν σεξεργάτρια κάτω από αρκετά δυσχερείς συνθήκες και σε μια κοινωνία που έβριθε πολλών διακρίσεων, με αποτέλεσμα συχνά να συλλαμβάνεται και να καταδικάζεται για την εργασία της που εξακολουθεί έως και σήμερα να παραμένει -με εξαίρεση κάποιες περιοχές της πολιτείας της Nevada- παράνομη στις ΗΠΑ.
Μετά την εξέγερση του Stonewall, αυξήθηκαν παγκοσμίως οι οργανώσεις που προασπίζονταν και διεκδικούσαν τα δικαιώματα κυρίως των gay και των λεσβιών. Η Marsha P. Johnson μαζί με τη φίλη της, Sylvia Rivera συμμετείχαν ενεργά σε κάποιες εξ αυτών, έως ότου συνειδητοποίησαν ότι παραλείπονταν η διαθεματικότητα και η συμπερίληψη των -κυρίως μαύρων και Λατίνων- trans* δικαιωμάτων. Έτσι, το 1970 συνέστησαν τη STAR (Street Transvestite Action Revolutionaries) [3]. Το Star House δεν διεκδικούσε απλώς τα δικαιώματα των trans*, αλλά παρείχε άμεση βοήθεια και κατάλυμα σε νεαρά, άστεγα trans* άτομα.
Η αστεγία ήταν μία βιωμένη, ενσώματη εμπειρία και για την Marsha P. Johnson και για την Sylvia Rivera, η οποία σε ηλικία δέκα ετών ζούσε στους δρόμους του Manhattan, εξαιτίας της οικονομικής επισφάλειας και της απόρριψής της από την ίδια της την οικογένεια. Στην 42η οδό της Times Square ήρθε σε επαφή με drag queens και αγόρια που εργάζονταν στο σεξ, τα οποία απετέλεσαν για εκείνη, το περιβάλλον εντός του οποίου ένιωθε ασφαλής και αποδεκτή. Και οι δύο αυτές γυναίκες, αγωνίστηκαν σε όλη τους τη ζωή για τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας, εντός της οποίας, όμως, βίωσαν συχνά την περιθωριοποίηση, τον φυλετικό και ταξικό ρατσισμό, τον cis-σεξισμό, την τρανσφοβία.
Το Pride, πίσω στις ρίζες του
Σήμερα, η δολοφονία του George Floyd έφερε στην επιφάνεια πολλές από τις δυστοπίες της καπιταλιστικής βιοπολιτικής, που διαρκώς καθιστά τη ζωή αντικείμενο συστηματικού πολιτικού ελέγχου. Ο μήνας Υπερηφάνειας επέστρεψε στον εξεγερτικό του χαρακτήρα μετά από πολλές δεκαετίες, βρίσκοντας στους δρόμους δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να διαδηλώνουν μεταξύ άλλων και για τα δικαιώματα των trans* Αφροαμερικανών, με το σύνθημα “Black Trans Lives Matter”.
Ίσως, ο COVID-19 έδωσε την ευκαιρία να περιοριστεί αυτό τον μήνα, ένα ακόμη «ροζ ξέπλυμα» (pinkwashing) από ορισμένες εταιρείες και επιχειρήσεις που καταπατούν τα εργασιακά δικαιώματα, εκμεταλλεύονται την ταυτότητα φύλου ή δεν συμπεριλαμβάνουν καν στο εργατικό τους δυναμικό, άτομα της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας. Ίσως, το κίνημα αρχίσει να γίνεται πιο συμπεριληπτικό και διαθεματικό, ειδικά τώρα που εν μέσω πανδημίας άτομα της κοινότητας, trans* εργάτριες τους σεξ, διακινδύνευαν/ουν την υγεία τους, αποκλεισμένες από τα κοινωνικά επιδόματα.
Η επιστροφή στις ρίζες, είτε λειτουργεί ως απάγκιο, είτε είναι ιδιαίτερα επίπονη. Ωστόσο, το να ανασύρουμε στη μνήμη μας ανθρώπους, όπως είναι η Marsha P. Johnson και η Sylvia Rivera, trans* ακτιβίστριες, σεξεργάτριες, άστεγες, χρήστριες, μόνο θεραπευτικά μπορεί να λειτουργήσει, γιατί μας υπενθυμίζει ότι η ιστορία τελικά γράφεται από τα κάτω.
[1] Η Angela Davis, η bell hooks κ.ά. επίμονα έθεταν το ζήτημα της συμπερίληψης των μαύρων γυναικών στις διεκδικήσεις του κινήματος.
[2] “We are the Stonewall girls / We wear our hair in curls / We wear no underwear / We show our pubic hair / We wear our dungarees / Above our nelly knees!”
[3] Μετονομάστηκε σε Street Transgender Action Revolutionaries, το 2001. https://untorellipress.noblogs.org/files/2011/12/STAR.pdf