Το παράδειγμα του Χρήστου
Υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι ζουν για να προσφέρουν. Υπάρχουν και άλλοι, στο DNA των οποίων η έννοια της προσφοράς δεν υπάρχει. Υπάρχουν άνθρωποι που βγαίνουν στους δρόμους, φωνάζουν και διαμαρτύρονται, αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο γι’ αυτούς και τα παιδιά τους. Και υπάρχουν άνθρωποι που σιωπούν. Τι κοινό έχουν όλοι αυτοί; Είναι όλοι άνθρωποι. Και αυτό που μένει είναι να μάθουν να λειτουργούν ο ένας για τον άλλον.
Μια δράση που θέτει στο επίκεντρο της την έννοια του ανθρώπου είναι το Steps, μια ΑΜΚΕ, εθελοντική οργάνωση με έμφαση στον άνθρωπο και τα σημαντικά βήματα που αυτός πρέπει να κάνει για να αλλάξει τον κόσμο προς το καλύτερο. Χαρακτηριστικά της η αλληλεγγύη, το street embrace, η φιλοξενία και η ένταξη, μια πρωτοβουλία από ανθρώπους για ανθρώπους. Πρωτεργάτης της ο Τάσσος Σμετόπουλος.
Κάνοντας μια στάση στο Steps συνάντησα τον Τάσσο Σμετόπουλο και μίλησα μαζί του για το έργο του Steps. Ο ίδιος εξηγεί τι είναι αυτό που πρεσβεύει η ομάδα του και μας συστήνεται.
«Η δράση μας έχει να κάνει με τους ανθρώπους, οι οποίοι βρίσκονται σε κατάσταση δρόμου και μπορεί να είναι ο καθένας. Ένας άνεργος, ένας άστεγος, ένας πρόσφυγας, ένας μετανάστης, ένας εξαρτημένος, κάποιος ο οποίος έχει ένα σπίτι αλλά οι συνθήκες είναι πολύ κακές, οπότε να αναγκάζεται να περνά πολύ χρόνο στον δρόμο. Η δράση αφορά τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να στηρίξουμε αυτούς τους ανθρώπους, για να αλλάξουν αυτό, το οποίο βιώνουν, αν θέλουν».
Ο Τάσσος τονίζει πόσο σημαντικό είναι να μπορέσουν αυτοί οι άνθρωποι να ζήσουν με ανεξαρτησία, χωρίς να δεσμεύονται από άλλους και να χρειάζονται την βοήθειά τους για να μπορέσουν να ζήσουν. «Ο σκοπός είναι το πώς θα γίνουν οι ίδιοι αυτοεξαρτώμενοι και αυτάρκεις και δεν θα χρειάζονται κανέναν».
STEPS σημαίνει βήματα και κάποιοι άνθρωποι έχουν επιλέξει να κάνουν αυτά τα βήματα, προκειμένου να προσφέρουν σε άλλους ανθρώπους, οι οποίοι τους χρειάζονται. Και ποιά είναι η ομάδα, η οποία κρύβεται πίσω από αυτήν την προσπάθεια;
«Το Steps είναι ένα σύνολο πολύ διαφορετικών ανθρώπων, προερχόμενων από πολλές και διαφορετικές διαδρομές, τους οποίους τους ενώνει αυτό που λέμε..άνθρωπος. Μπαίνουμε κάτω από αυτό όλοι και μέσα από τη δράση μας και μέσα από το ποιοι είμαστε, ερχόμαστε να προτείνουμε το πώς εμείς θέλουμε να είναι η κοινωνία, πώς θέλουμε εμείς να ζήσουμε. Δηλαδή ότι μπορούμε να ζήσουμε όλοι μαζί, ότι αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα του άλλου και δεν έχει σημασία το πώς και το γιατί και τελικά ότι μπορούμε να συνυπάρξουμε όλοι, με αλληλοσεβασμό. Ενεργούμε με ευθύνη και σεβασμό, αποδεχόμενοι τη διαφορετικότητα».
Απόδειξη του πώς στην πράξη η ομάδα έχει βοηθήσει τον κόσμο να κερδίσει την ανεξαρτησία του και μια αξιοπρεπή θέση στην κοινωνία, είναι η ιστορία του Χρήστου, ενός ανθρώπου που αποφάσισε να έρθει σε επαφή με την ομάδα, προκειμένου να καλυτερεύσει τη ζωή του. Την ιστορία του Χρήστου διηγείται ο Τάσσος.
Πότε ήρθατε πρώτη φορά σε επαφή με τον Χρήστο;
Η ιστορία του Χρήστου, ίσως είναι η πιο ολοκληρωμένη ιστορία μέχρι τώρα. Είναι αυτή, η οποία έχει κάνει πιο μεγάλο κύκλο. Τον Χρήστο τον γνωρίζω χρόνια. Κάποια στιγμή είδε την δράση του «One Stop» και μου έστειλε ένα μήνυμα στο Facebook ρωτώντας πώς θα μπορούσε να έρθει, για να πλύνει τα ρούχα του. Του απάντησα ότι η δράση αυτή αφορά όλους και εννοείται ότι μπορούσε να έρθει. Ήρθε και στη συνέχεια εξέφρασε το αίτημα ότι έχει ανάγκη να φιλοξενηθεί από κάπου. Εκεί ξεκίνησε μια συζήτηση σχετικά με το που μένει. Μου απάντησε ότι έμενε σε ένα υπόγειο, το οποίο δεν ήταν σε καλή κατάσταση και του ήταν δύσκολο να συνεχίσει να μένει εκεί.
Ο ίδιος έχει οικογένεια ή μένει μόνος του;
Έχει μια μητέρα.
Ποιες ήταν οι επόμενες κινήσεις σας;
Σε εκείνη τη φάση είπαμε μήπως να πηγαίναμε στον χώρο, να τον βάφαμε, να κάναμε μια προσπάθεια να φτιάξουμε τον χώρο, ο οποίος υπήρχε, εφόσον υπήρχε. Συμφώνησε και εκείνος. Αλλά όταν πήγαμε, εκεί ανακαλύψαμε ότι υπήρχε και η μητέρα και ήταν ένας χώρος, ο οποίος δεν είχε κανένα νόημα να φτιαχτεί γιατί ήταν γεμάτος από άχρηστα πράγματα, τα οποία η μητέρα του αρνιόταν να πετάξει, άρα θα φτιάχναμε κάτι, το οποίο ουσιαστικά θα ξαναγέμιζε από πράγματα.
Υπήρξε μέριμνα από την πλευρά σας να μεταφερθεί αλλού;
Από κει και πέρα ξεκίνησε μια άλλη κουβέντα του στιλ «Πόσο σου κοστίζει αυτό εδώ που ζεις τώρα; Μας είπε ότι το κόστος είναι 70 ευρώ. Οπότε αυτό που του είπα είναι ότι πρέπει να ψάξει κάτι όχι πολύ μακριά από τα 70 ευρώ, γιατί σημασία έχει να μπορείς να το στηρίζεις μόνος σου και αν υπήρχε κάποια διαφορά θα την καλύπταμε εμείς μέχρι εκείνος να μπορέσει να στο στηρίξει μόνος του. Βρήκε κάτι, το είδα κι εγώ. Αρχικά πλήρωσε εκείνος το ενοίκιο, καλύψαμε εμείς την εγγύηση και ξεκίνησε να το διαμορφώνει. Με τα υλικά, τα οποία είχαμε πάρει για το υπόγειο, ξεκίνησε να βάφει τον καινούργιο χώρο. Έφυγε από το υπόγειο και πήγε στον έκτο όροφο. Είναι συγκλονιστική διαφορά. Αλλάζει η εικόνα, την οποία βλέπεις, από μόνο του αυτό ψυχολογικά είναι κάτι πολύ μεγάλο. Βοηθήσαμε και εμείς να βρεθούν και κάποια άλλα πράγματα, όπως κρεβάτι και στρώμα.
Με ποιον τρόπο τον βοηθήσατε να βρει δουλειά;
Επειδή ο ίδιος είναι μπογιατζής, τον βοηθήσαμε και εμείς μέσα από γνωστούς και φίλους να βρεθούν κάποια μεροκάματα. Παράλληλα, εξαρχής η συμφωνία ήταν ότι εμείς θα κάνουμε αυτά τα βήματα για εκείνον, αλλά και εκείνος θα έπρεπε να έρχεται στο «One Stop» και να κάνει κάποια πράγματα εδώ, για να στηρίζει άλλους ανθρώπους που έρχονται. Άρα ουσιαστικά να επιστρέφει κάτι πίσω. Μέσα από αυτήν την διαδικασία, κάποια στιγμή βρέθηκε στην άλλη δράση, στο Ithaca, πήραν τα παιδιά μια χρηματοδότηση για κάποιες θέσεις εργασίας, για ανθρώπους οι οποίοι βρίσκονταν σε κατάσταση δρόμου, οπότε τα παιδιά γνωρίζοντας τον Χρήστο από την παρουσία του εκεί, του πρότειναν να περάσει από συνέντευξη και εκείνος ξεκίνησε να έχει αυτή τη συνεργασία, η οποία διαρκεί ένα χρόνο, είναι part time απασχόληση, αλλά συνεχίζει να κάνει έξτρα μεροκάματα, έχει τη σταθερότητα για έναν χρόνο, οπότε έχει την ασφάλεια για ένα διάστημα.
Βρίσκεστε ακόμα σε επαφή μαζί του;
Εμείς συνεχίζουμε να τον στηρίζουμε με τρόφιμα. Αλλά έτσι κι αλλιώς συμμετέχει και εκείνος στα πλυντήρια και όταν δεν δουλεύει συνεχίζει και έρχεται.
Αυτή είναι μια ιστορία, η οποία όπως φαίνεται λειτούργησε. Ένας άνθρωπος κέρδισε ένα σπίτι, καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, μια δουλειά και την ικανοποίηση ότι μπορεί να προσφέρει και ο ίδιος σε άλλους ανθρώπους, οι οποίοι βρίσκονται στην θέση στην οποία κάποτε βρισκόταν εκείνος. Ένας άνθρωπος για άλλους ανθρώπους, ο οποίος κέρδισε την ανεξαρτησία του.
Στο Steps, όπως φαίνεται και από την ιστορία του Χρήστου, επιλέγεται ένας ιδιαίτερος τρόπος φιλοξενίας, μικρές και όχι μεγάλες δομές. Ποιος είναι ο στόχος αυτής της επιλογής; Ο Τάσσος εξηγεί.
«Ο λόγος είναι απλός. Αν μπει κανείς στην διαδικασία να μιλήσει με αυτούς τους ανθρώπους, να τους ακούσει και να τους καταλάβει, θα δει γιατί ποτέ δεν λειτούργησαν αυτές οι δομές. Θα δει ότι αυτό που τους λείπει δεν είναι το κρεβάτι και η στέγη, αλλά η ιδιωτικότητα. Η ιδιωτικότητα δεν μπορεί να υπάρξει σε μεγάλες δομές, οι οποίες παίρνουν έναν χαρακτήρα ιδρυματικό. Στο τέλος της ημέρας είναι πολύ σημαντικό το να μπορείς να επιστρέφεις και να μένεις μόνος. Όλοι το έχουν ανάγκη αυτό, πόσο μάλλον άνθρωποι, οι οποίοι για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι εκτεθειμένοι στα μάτια όλων. Λέμε αυτός είναι ένας άστεγος. Αλλά ας σκεφτούμε ότι αυτόν τον άνθρωπο για μέρες, μήνες και ίσως χρόνια, τον βλέπουν όλοι».
Στην Ελλάδα της κρίσης, στην κοινωνία, η οποία σκέφτεται μόνο τον εαυτό της, κοιτάει τα δικά της προβλήματα και κλείνει τα μάτια σε όσα συμβαίνουν γύρω της, υπάρχουν άραγε άνθρωποι, οι οποίοι θα κάνουν τελικά το «βήμα», για να στηρίξουν, όπως μπορούν αυτόν που το έχει ανάγκη; Ή μήπως ο μικρόκοσμός μας, χωράει μόνο εμάς και κανέναν άλλον; Ο Τάσσος από την εμπειρία του δίνει μια απάντηση σε αυτό.
«Όταν βοηθάς κάποιον δεν βοηθάς τόσο αυτόν, όσο τον ίδιο σου τον εαυτό. Όσο πηγαίνεις πίσω πίσω κοιτώντας μόνο εσένα, κάποια στιγμή θα έρθεις και θα ακουμπήσεις στο ντουβάρι και τότε δεν θα έχει άλλο πίσω. Αν έχεις τρία πακέτα μακαρόνια και δώσεις το ένα τι θα αλλάξει; Έχει να κάνει με το πώς εμείς αντιλαμβανόμαστε κάτι. Αν σκέφτεσαι συνέχεια ότι κάτι θα χάσεις για να δώσεις στον άλλον, τότε στο τέλος θα τα χάσεις όλα. Αυτό το κλείσιμο στον εαυτό σου δεν σε βγάζει κάπου. Αντίθετα αν δοκιμάσεις την άλλη διαδρομή, που λέει ότι αυτή είναι η κατάσταση, μέσα σε αυτήν εγώ τι μπορώ να κάνω; Τότε θα δεις την αλλαγή. Γιατί καταρχάς το κάνεις για σένα».
Όλοι προσπαθούν να αλλάξουν τον κόσμο, αλλά κανείς τον εαυτό του. Ο κόσμος θα ήταν καλύτερος αν δρούσαμε ο ένας για τον άλλον… μαζί με τον άλλον. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένα… βήμα.
Συνέντευξη: Βαρβάρα Βαγιανού – Φωτογραφία: © Thomas Gkazelis / Steps 2017